Cần siết chặt việc chuyển đổi nhà ở riêng lẻ sang kinh doanh

Vào rạng sáng ngày 24/5, một vụ cháy nghiêm trọng xảy ra tại khu nhà trọ 5 tầng trong ngõ 119, phố Trung Kính (quận Cầu Giấy, Hà Nội), khiến 14 người bị tử vong, 6 người bị thương. Hiện cơ quan chức năng tiếp tục điều tra, làm rõ nguyên nhân vụ cháy. Thủ tướng cũng ký công điện yêu cầu rà soát lại các quy định của pháp luật và điều kiện về phòng cháy chữa cháy liên quan đến việc kinh doanh, cho thuê trọ, dứt khoát xử lý nghiêm vi phạm.

Theo Luật sư Nguyễn Văn Đồng, Văn phòng Luật sư Nhân Chính (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội), gần đây trên cả nước đặc biệt là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh liên tiếp xảy ra các vụ cháy lớn gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, không những thiệt hại lớn về tài sản mà có tới hàng chục người thiệt mạng trong một vụ cháy, hậu quả hết sức tang thương. Đây là thực trạng đáng báo động trước tình trạng vi phạm các quy định về phòng cháy chữa cháy thời gian qua.

Nguyên nhân sâu xa, gốc rễ của các vụ ch??y đ???n từ hệ thống hạ tầng, xây dựng, giao thông khi cấp phép không tuân thủ kỹ thuật phòng cháy chữa cháy; nhà trong ngõ ngách di chuyển khó khăn nhưng vẫn được cấp phép xây dựng cao tầng, không có hệ thống phòng cháy chữa cháy; hoạt động kinh doanh tại nhà ở phải bắt buộc đảm bảo phòng cháy chữa cháy nhưng không được kiểm soát tốt… Đây là những hệ luỵ lâu dài, nguyên nhân gốc rễ mà không phải một sớm một chiều có thể khắc phục được. Và khi chưa kịp khắc phục sửa sai thì chúng ta lại tiếp tục phải nghe tin về các vụ cháy nghiêm trọng như vụ cháy đêm ngày 23/5/2024 khiến 14 người thiệt mạng. Hay như trước đó, vào tháng 9/2023, một vụ cháy chung cư mini đã lấy đi sinh mạng của 56 người.

Còn nguyên nhân hiện hữu trực tiếp hằng ngày là ý thức phòng cháy chữa cháy, sự bất cẩn trong sinh hoạt, trong việc trong quản lý nguồn nhiệt… của một bộ phận người đang sử dụng, vận hành cơ sở, địa điểm, công trình dẫn tới cháy nổ. Vì thế muốn khắc phục tình trạng cháy nổ đang diễn biến hết sức phức tạp cần xử lý triệt để cả nguyên nhân sâu xa (gián tiếp) và nguyên nhân trực tiếp đến từ ý thức một bộ phận người dân.

Để xử lý triệt để tình trạng mất an toàn, vi phạm phòng cháy chữa cháy rất cần sự vào cuộc rà soát trên toàn thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh để xem xét tình trạng nhà ở riêng lẻ vi phạm các quy định về phòng cháy chữa cháy nhưng vẫn "vô tư" chuyển đổi sang hình thức cho thuê, cho thuê lại, cho thuê kinh doanh, kinh doanh tại nhà, kinh doanh các sản phẩm - các dịch vụ dễ cháy nổ tại nhà. Việc chuyển đổi mục đích sử dụng nhà từ một chủ sử dụng sang nhiều chủ sử dụng, nhiều người sử dụng, kinh doanh, sản xuất hàng hoá - dịch vụ ngay tại nhà nhưng không có bất kỳ cơ quan quản lý nào kiểm tra, xử lý… để đến khi hậu quả cháy nổ do kinh doanh tại nhà, trong khu dân cư khi ấy tất cả mới "giật mình" bàng hoàng nhìn lại thì đã quá muộn.

Vì thế “dù muộn còn hơn không”, rất cần các cơ quan, ban, ngành, cùng thành phố tiến hành rà soát loại hình nhà ở riêng lẻ chuyển sang cho thuê trọ, chuyển sang kinh doanh tại nhà nhưng không có hệ thống phòng cháy chữa cháy, không có phương án thoát hiểm khi cháy nổ xảy ra… Nếu những nhà ở riêng lẻ này không đủ điều kiện phòng cháy chữa cháy nhưng đang có quá nhiều người thuê ở tại đây, đang sản xuất hàng hoá dịch vụ kinh doanh tại nhà thì cần kiên quyết đóng cửa và yêu cầu dừng hoạt động cho thuê. Chỉ cho phép 01 chủ sử dụng và không kinh doanh cho thuê nhà trọ, không kinh doanh bán hàng tại nhà. Đồng thời, với nhà ở riêng lẻ xây mới cần quy định có hệ thống phòng cháy khi xin giấy phép xây dựng.

Lâu nay, cháy chung cư cao tầng thì chúng ta quan tâm tới chung cư cao tầng, khi cháy chung cư mini thì chúng ta mới quan tâm tới loại hình nhà chung cư mini (hồi tháng 9/2023) và nay cháy xảy ra tại “nhà ở riêng lẻ chuyển đổi sang cho thuê trọ - kết hợp kinh doanh tại nhà” (kinh doanh xe đạp điện) chúng ta mới quan tâm tới vi phạm phòng cháy chữa cháy của loại hình nhà này. Chúng ta đang quá bị động và chỉ đi xử lý hậu quả. Có thể nói, đây là khoảng trống của pháp luật và hệ lụy của việc buông lỏng quản lý ở cơ sở, dễ dãi trong cấp phép xây dựng, trong chuyển đổi nhà ở và xử lý vi phạm./.