Tăng cường đóng góp của KHCN, đổi mới sáng tạo trong phát triển kinh tế - xã hội

Mục tiêu đóng góp của TFP vào tăng trưởng kinh tế trên 50%

Theo Chiến lược, mục tiêu cụ thể là nâng cao đóng góp của khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo vào tăng trưởng kinh tế thông qua các hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển cô;ng nghệ của các viện nghiên cứu, trường đại học, hoạt động đổi mới cô;ng nghệ, nâng cao năng lực quản trị, tổ chức trong doanh nghiệp. Đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng kinh tế ở mức trên 50%.

Khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo đóng vai trò quan trọng phát triển cô;ng nghiệp mũi nhọn, trọng tâm là cô;ng nghiệp chế biến, chế tạo, góp phần quan trọng vào cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng hiện đại, đưa nước ta trở thành nước có cô;ng nghiệp hiện đại vào năm 2030; tham gia tích cực, hiệu quả và tận dụng lợi thế thương mại, cơ hội của cuộc Cách mạng cô;ng nghiệp lần thứ tư. Đến năm 2030, tỉ trọng giá trị sản phẩm cô;ng nghiệp cô;ng nghệ cao trong các ngành chế biến, chế tạo đạt tối thiểu 45%;…

Khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo góp phần quan trọng trong xây dựng, phát triển giá trị văn hóa, xã hội, con người Việt Nam; cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách phát triển đất nước; đóng góp vào chỉ số phát triển con người (HDI) duy trì hơn 0,7.

Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) khô;ng ngừng được cải thiện, thuộc nhóm 40 quốc gia hàng đầu thế giới; đến năm 2025, đầu tư cho KH&CN đạt 1,2-1,5% GDP, trong đó, tổng chi quốc gia cho nghiên cứu khoa học và phát triển cô;ng nghệ đạt 0,8-1% GDP và đóng góp của xã hội cho nghiên cứu khoa học và phát triển cô;ng nghệ chiếm 60-65%. Đến năm 2030, đầu tư cho KH&CN đạt 1,5-2% GDP, trong đó tổng chi quốc gia cho nghiên cứu khoa học và phát triển cô;ng nghệ đạt 1-1,2% và đóng góp của xã hội cho nghiên cứu khoa học và phát triển cô;ng nghệ chiếm 65-70%.

9 nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu

Chiến lược đã đặt ra 9 nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu phát triển khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo.

Thứ nhất, đổi mới cơ chế hoạt động khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực quản lý của nhà nước về khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo. Cụ thể, sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật về KH&CN, các luật liên quan để phù hợp yêu cầu mới; đổi mới toàn diện hoạt động quản lý, triển khai các nhiệm vụ KH&CN các cấp; tái cơ cấu các chương trình, nhiệm vụ KH&CN theo chuỗi giá trị của sản phẩm, tạo giá trị gia tăng;…

Thứ hai, xây dựng hệ thống ĐMST quốc gia. Theo đó, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong các ngành cô;ng nghiệp, nô;ng nghiệp và dịch vụ gắn với các chuỗi giá trị nội địa và toàn cầu, các cụm liên kết ngành; trong đó các doanh nghiệp lớn có vai trò trung tâm dẫn dắt các hoạt động ĐMST, các cơ quan quản lý nhà nước có vai trò kiến tạo môi trường thể chế, chính sách thuận lợi, thúc đẩy liên kết giữa các doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học, tổ chức hỗ trợ trong hoạt động nghiên cứu, ứng dụng và ĐMST; phát triển hệ thống các trung tâm ĐMST quốc gia, các trung tâm đổi mới sáng tạo ngành, vùng,…

Thứ ba, thu hút, sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực đầu tư cho khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong đó, bảo đảm chi cho khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo từ 2% trở lên trong tổng chi ngân sách nhà nước hàng năm và tăng dần theo yêu cầu phát triển; rà soát, tháo gỡ các rào cản, hạn chế, nhằm tăng số lượng và quy mô của quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp; tạo thuận lợi tối đa để khuyến khích doanh nghiệp thành lập quỹ…

Thứ tư, phát triển các viện nghiên cứu, trường đại học và các tổ chức KH&CN trở thành các chủ thể nghiên cứu mạnh. Cụ thể, sửa đổi, hoàn thiện quy định pháp luật về cơ chế tự chủ của các tổ chức KH&CN công lập; sắp xếp thu gọn đầu mối hệ thống tổ chức viện nghiên cứu công lập; triển khai chính sách, giải pháp để đại học thực sự trở thành các trung tâm nghiên cứu khoa học, phát triển cô;ng nghệ, là nguồn cung tri thức cho các hoạt động ĐMST; tập trung phát triển một số tổ chức KH&CN đạt trình độ khu vực và thế giới…

Thứ năm, phát triển nguồn nhân lực khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo có trình độ và năng lực sáng tạo cao. Cụ thể, chuẩn bị trước một bước nguồn nhân lực khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo trong tương lai. Tăng cường đào tạo kiến thức về khoa học và cô;ng nghệ, nâng cao năng lực tin học, ngoại ngữ, rèn luyện năng lực thiết kế sáng tạo gắn với các dự án thực tế trong trường phổ thông, đặc biệt thông qua hình thức đào tạo STEM; đầu tư xây dựng đội ngũ nhân lực KH&CN trình độ cao. Nhanh chóng xây dựng đội ngũ nhà khoa học đầu ngành, từng bước nâng cao tiêu chuẩn nhà khoa học đầu ngành tiệm cận với tiêu chuẩn ở các nước phát triển;…

Thứ sáu, phát triển và khai thác có hiệu quả hạ tầng khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo. Chiến lược chỉ rõ, tiếp tục phát triển mạnh mẽ các khu cô;ng nghệ cao, khu nô;ng nghiệp ứng dụng cô;ng nghệ cao, khu cô;ng nghệ thông tin tập trung; phát triển hệ thống phòng thí nghiệm mạnh; ban hành các cơ chế, chính sách cho phép các phòng thí nghiệm do Nhà nước đầu tư được triển khai các dịch vụ để bù đắp chi phí và tái đầu tư nâng cấp thường xuyên;…

Thứ bảy, thúc đẩy hoạt động khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp. Theo đó, nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao khả năng tiếp cận thông tin cô;ng nghệ trong nước và quốc tế. Xây dựng, cung cấp các công cụ và dịch vụ phân tích thông tin sáng chế và dự báo xu hướng phát triển cô;ng nghệ; rà soát, sửa đổi đồng bộ giữa các quy định của pháp luật về thuế, tài chính, tín dụng và quy định pháp luật về KH&CN; đẩy mạnh chuyển giao tri thức, đào tạo nhân lực khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo thông qua doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài;…

Thứ tám, chủ động đẩy mạnh hợp tác, hội nhập quốc tế về khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo. Tăng cường hợp tác quốc tế trong nghiên cứu khoa học, phát triển và ứng dụng cô;ng nghệ, mua bán, chuyển giao các sản phẩm KH&CN, triển khai mô hình, giải pháp KH&CN;…

Cuối cùng, tăng cường các hoạt động tôn vinh, truyền thông, nâng cao nhận thức về khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo. Tiếp tục duy trì và phát triển các giải thưởng nghiên cứu quốc gia cho các nhà nghiên cứu có thành tích xuất sắc; khuyến khích, hỗ trợ thanh, thiếu niên nâng cao hiểu biết về khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo và định hướng nghề nghiệp vào lĩnh vực khoa học, kỹ thuật. Đầu tư một số kênh truyền hình, ấn phẩm, kênh truyền thông xã hội chuyên đề về khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo, đặc biệt cho trẻ em, thanh thiếu niên; tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động truyền thông về khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo. Đa dạng hóa các loại hình truyền thông trên nền tảng số và mạng xã hội;… Đẩy mạnh truyền thông và hỗ trợ của nhà nước đối với các hoạt động sáng kiến, cải tiến kỹ thuật của người dân…

Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã thông qua Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, trong đó các nội dung về khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo được đề cập một cách hệ thống, đồng bộ, xuyên suốt. Khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo được khẳng định là một nội dung đột phá chiến lược để tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế, đặc biệt trước bối cảnh cuộc Cách mạng cô;ng nghiệp lần thứ tư và kinh tế số đã trở thành một trong những xu hướng phát triển chủ yếu của thời đại. Chiến lược phát triển khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo giai đoạn 2021-2030 là một bước cụ thể hoá các nội dung về khoa học, cô;ng nghệ và đổi mới sáng tạo được đề cập trong các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước và được nhấn mạnh trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030./.