Bàn giải pháp phát triển bền vững kinh tế biển

Sáng 24/5, tại Đà Nẵng, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội (KHXH) Việt Nam phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ TP Đà Nẵng, Viện Khoa học xã hội vùng Trung Bộ tổ chức Hội thảo khoa học “Phát triển kinh tế biển ở Việt Nam: Thực trạng và những vấn đ?? đặt ra”.

Hội thảo là hoạt động khoa học nằm trong khuôn khổ Chương trình trọng điểm cấp Bộ “Khoa học xã hội và nhân văn về biển của Việt Nam phục vụ mục tiêu bảo vệ và phát triển đất nước”. Chương trình trọng điểm cấp Bộ này được thực hiện trong giai đoạn 5 năm (2020-2024) với mục tiêu “Nghiên cứu tổng hợp các tri thức khoa học xã hội và nhân văn về biển của Việt Nam” nhằm cung cấp luận cứ khoa học và thực tiễn cho Đảng và nhà nước trong việc hoạch định đường lối, chiến lược và chính sách đối với biển và đại dương của Việt Nam từ nay đến năm 2035, tầm nhìn 2045 nhằm góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, PGS.TS. Trần Thị Lan Hương- Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam nhấn mạnh, kinh tế biển là ưu tiên số 1 trong Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 8 khoá XII về “Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045”. Theo Nghị quyết 36/NQ-TW, đến năm 2030 Việt Nam trở thành quốc gia biển mạnh; đến năm 2045, Việt Nam trở thành quốc gia biển mạnh, phát triển bền vững, thịnh vượng, an ninh, an toàn. Nghị quyết 36-NQ/TW đưa ra 05 chủ trương lớn, 03 khâu đột khá và 07 nhóm giải pháp, theo đó phát triển kinh tế biển và ven biển,  phát triển các vùng biển dựa trên lợi thế về điều kiện tự nhiên, hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, dựa trên quy hoạch không gian biển, phát triển kinh tế biển bền vững ứng phó biến đ??i khí hậu, đảm bảo an ninh quốc phòng, đối ngoại và hợp tác quốc tế được đặt lên ưu tiên hàng đầu.

Để thực hiện Nghị quyết 36/NQ-TW, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam đã khai thác các khoảng trống trong nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn, tập trung nghiên cứu các vấn đ??: các ngành kinh tế biển (thuần biển, ven biển và hải đảo, kinh tế đại dương), các khu kinh tế, các khu công nghiệp ven biển, liên kết kinh tế giữa các vùng biển, tác động của môi trường biển đ??i với phát triển kinh tế - xã hội bền vững, thay đổi phương thức và cơ cấu kinh tế biển, các vấn đ?? xã hội từ phát triển kinh tế biển, quan hệ kinh tế quốc tế trên biển, kinh nghiệm quốc tế trong phát triển kinh tế biển, liên kết vùng ven biển và các vùng nội địa, các đô thị biển, nhân lực cho phát triển kinh tế biển…

Hội thảo lần này tập trung làm rõ thực trạng phát triển kinh tế biển ở khu vực duyên hải Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ- nơi có điều kiện đ?? khai thác phát triển tiềm năng kinh tế biển theo hướng tổng hợp và bền vững các ngành đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản, khai thác khoáng sản biển, giao thông vận tải biển, khu công nghiệp ven biển, năng lượng tái tạo trên biển và phát triển du lịch biển. Đây cũng là vùng tập trung nhiều khu kinh tế ven biển quan trọng như Nghi Sơn (Thanh Hoá), Vũng Áng (Hà Tĩnh), Chu Lai (Quảng Nam), Dung Quất (Quảng Ngãi), Nhơn Hội (Bình Định); có nhiều hệ thống cảng biển nước sâu như Chân Mây, Liên Chiểu, Tiên Sa, Kỳ Hà, Chu Lai, Dung Quất, Quy Nhơn, có khả năng kết nối phát triển kinh tế giữa các vùng biển của Việt Nam và các trung tâm phát triển kinh tế năng động của khu vực và thế giới; có nhiều vùng biển đẹp có tiềm năng phát triển du lịch biển; tài nguyên dầu khí và nhiều tài nguyên biển khác; đồng thời là vùng tập trung nguồn tài nguyên nuôi trồng và đánh bắt gắn liền với chế biến thuỷ sản hải lớn trên cả nước.

PGS.TS. Trần Thị Lan Hương cho biết, thực tế cho thấy, sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 36/NQ-TW về phát triển bền vững kinh tế biển, vùng duyên hải Bắc Trung Bộ và Trung Bộ đã đạt được những thành tựu đáng tự hào trong việc phát triển các ngành kinh tế biển, hình thành các khu kinh tế ven biển là động lực cho phát triển của cả vùng;  mở rộng các dịch vụ logicstics để thúc đẩy sự liên kết phát triển kinh tế giữa các vùng ven biển với các vùng nội địa và với khu vực, thế giới; du lịch biển trở thành động lực phát triển của nhiều địa phương; nuôi trồng và đánh bắt thuỷ hải sản đang đưa nhiều vùng biển trở thành trung tâm chế biến và xuất khẩu hải sản lớn trên cả nước. Đầu tư khoa học và công nghệ trong phát triển kinh tế biển đang được chú trọng nhiều hơn, phục vụ hiệu quả hơn cho các Đề án, Chương trình hành động phát triển bền vững kinh tế biển ở nhiều tỉnh thành khu vực Trung Bộ, điển hình là TP Đà Nẵng.

Tuy nhiên, phát triển kinh tế biển ở khu vực Trung Bộ hiện vẫn tồn tại nhiều hạn chế, thể hiện ở các khía cạnh: tiềm năng phát triển lớn nhưng quy mô phát triển kinh tế biển ở nhiều địa phương còn nhỏ; các khu công nghiệp ven biển chưa lấp đầy diện tích được quy hoạch; đóng góp của kinh tế biển trong GDP của tỉnh còn thấp, liên kết phát triển còn yếu và nhiều địa phương thay vì liên kết lại có xu hướng cạnh tranh xung đột nhau trong phát triển các loại hình kinh tế biển tương đồng: nuôi biển, du lịch biển, logistics, thương mại, thu hút nhân lực...; các nghề thuần biển (làm muối, nuôi trồng thuỷ sản, đánh bắt xa bờ…) còn nhiều dư địa phát tri???n nhưng chưa tháo gỡ các nút thắt về nhân lực, công nghệ và cơ sở hạ tầng; đầu tư khoa học và công nghệ cho phát triển kinh tế biển còn thiếu nguồn lực (con người, tài chính, hợp tác trong nước và quốc tế) và đầu tư dàn trải v.v… Thực trạng trên cho thấy, rất cần tiếp tục phải có những nghiên cứu, trao đổi thảo luận chuyên sâu, tổng hợp, để từ đó tìm các giải pháp tháo gỡ nhằm phát triển bền vững kinh tế biển.

“Hội thảo sẽ là diễn đàn khoa học để các nhà khoa học, các nhà quản lý c?? chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn về phát triển kinh tế biển cùng trao đổi, thảo luận và làm rõ thực trạng phát triển kinh tế biển ở Việt nam nói chung, khu vực Trung Bộ nói riêng, các hạn chế rào cản trong phát triển kinh tế biển, từ đó có những kiến nghị đề xuất giải pháp phát triển bền vững kinh tế biển trong thời gian tới. Các ý kiến phát biểu tại Hội thảo rất đáng trân trọng, giúp Ban tổ chức Hội thảo và Ban chủ nhiệm Chương trình biển có thêm luận cứ khoa học và thực tiễn đ?? thực hiện Chương trình, từ đó có những kiến nghị thiết thực đối với Đảng, chính phủ và các tỉnh, ngành liên quan”- PGS.TS. Trần Thị Lan Hương cho hay.

Tại Hội thảo, các đại biểu là các nhà nghiên cứu, nhà khoa học, nhà quản lý, cán bộ giảng dạy tại các trường, viện, học viện và lãnh đạo các đơn vị của Trung ương, TP Đà Nẵng và một số địa phương trong cả nước đã tập trung thảo luận các nội dung chính gồm: Một số vấn đ?? lý luận và thực tiễn về phát triển kinh tế biển; vai trò của chính quyền điạ phương trong phát triển kinh tế biển; phát triển các ngành công nghiệp ven biển; thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp, khu kinh tế ven biển; sử dụng tài nguyên biển đảo phục vụ phát triển kinh tế xã hội, liên kết logiscits trong phát triển kinh tế biển; phát triển các ngành kinh tế thuần biển (làm muối, nuôi trồng thuỷ sản, đánh bắt xa bờ…), phát triển du lịch biển, khoa học và công nghệ trong phát triển kinh tế biển, nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế biển bền vững…

Trước đó, trong phát biểu chào mừng Hội thảo, đồng chí Ngô Thị Kim Yến- Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng cho biết: Đà Nẵng là một trong những địa phương có nhiều tiềm năng để phát triển kinh tế biển. Thành phố có 6/8 quận, huyện tiếp giáp với biển với hơn 92 km bờ biển, 80% dân số đang sinh sống tại các quận, huyện ven biển.

“Xác định được vị trí và tầm quan trọng của kinh tế biển, trong thời gian qua, TP Đà Nẵng đã ban hành nhiều chính sách để phát triển kinh tế bi???n nhằm phát tri???n nhanh, hiệu quả và bền vững. TP cũng đã tổ chức nhiều hội thảo khoa học để bàn về phát triển kinh tế biển. Các hội thảo này đã bước đầu làm rõ một số vấn đ?? lý luận và thực tiễn; đề xuất các giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế biển. Tuy nhiên, việc phát triển kinh tế biển hiện còn nhiều vấn đ?? đặt ra như xung đột về lợi ích giữa kinh tế - xã hội và môi trường, giữa việc khai thác sử dụng tài nguyên và cạn kiệt nguồn tài nguyên, giữa các ngành, giữa các địa phương với phát triển bền vững, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và sự đa dạng sinh học, việc khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định...”- Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Ngô Thị Kim Yến cho hay và nhấn mạnh thêm: TP Đà Nẵng mong muốn thông qua Hội thảo lần này, địa phương sẽ được các đại biểu là các nhà khoa học, nhà quản lý, nhà nghiên cứu trao đổi, làm rõ những nội dung như: Vai trò của chính quyền đ??a phương trong phát triển kinh tế biển gắn với chủ quyền biển đảo và những thuận lợi, khó khăn có liên quan; việc thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp, khu kinh tế ven biển, tiềm năng và lợi thế; việc phát triển nuôi trồng, khai thác hải sản ven biển và vấn đ?? bảo tồn sự đa dạng sinh học, phát triển bền vững; việc liên kết phát triển logistic; vấn đ?? sinh kế của cư dân ven biển; các đề xuất một số định hướng, giải pháp nhằm phát triển kinh tế biển hiện nay….

Đồng chí Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng cũng yên cầu Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp với Văn phòng Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam, Viện KHXH vùng Trung Bộ tổng hợp các đề xuất kiến nghị, nghiên cứu và báo cáo các đề xuất kiến nghị UBND thành phố để xem xét áp dụng vào điều kiện thực tế của địa phương./.